انسولین چیست؟ هرآنچه باید درمورد انسولین بدانید

انسولین چیست؟ هرآنچه باید درمورد انسولین بدانید

انسولین، هورمونی کلیدی که در پانکراس، غده‌ای واقع در عمق شکم، تولید می‌شود، نقش حیاتی در استفاده‌ی بدن از گلوکز به عنوان منبع انرژی ایفا می‌کند. گلوکز، که یک شکل قند است، از هضم کربوهیدرات‌ها در غذاهایی که می‌خوریم به دست می‌آید. فرآیند متابولیسم گلوکز در بدن به این صورت است: زمانی که غذا می‌خوریم، کربوهیدرات‌ها در دستگاه گوارش تجزیه شده و به گلوکز تبدیل می‌شوند که سپس از طریق دیواره‌ی روده‌ی کوچک وارد جریان خون می‌شود.

عملکرد گلوکز در بدن

با ورود گلوکز به جریان خون، انسولین به سلول‌های بدن دستور می‌دهد تا گلوکز را جذب کرده و برای تولید انرژی به کار ببرند. این هورمون همچنین در تنظیم سطح گلوکز خون نقش دارد. وقتی میزان گلوکز در خون بیش از حد معمول باشد، انسولین به بدن می‌گوید که گلوکز اضافی را در کبد ذخیره کند و تا زمانی که سطح گلوکز خون کاهش نیابد، این ذخیره آزاد نمی‌شود. در مقابل، در زمان‌هایی که بدن تحت فشار است یا به انرژی اضافی نیاز دارد، مانند بین وعده‌های غذایی، سطح گلوکز ممکن است کاهش یابد.

رابطه‌ ی دیابت با اختلال در تولید یا استفاده از انسولین چگونه است ؟

دیابت زمانی ایجاد می‌شود که بدن نتواند به طور مؤثر از انسولین استفاده کند یا مقدار کافی از آن را تولید نکند. دو نوع اصلی دیابت وجود دارد: دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲. دیابت نوع ۱، که یک اختلال خودایمنی است، باعث می‌شود بدن به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله کرده و آن‌ها را از بین ببرد. این نوع دیابت معمولاً در سنین جوانی تشخیص داده می‌شود، اما ممکن است در بزرگسالان نیز بروز کند.

دیابت نوع ۲ متفاوت است؛ در این حالت، بدن به تدریج نسبت به انسولین مقاوم می‌شود، یعنی برای رسیدن به همان اثرات، به مقدار بیشتری انسولین نیاز دارد. این امر باعث می‌شود که پانکراس مقادیر زیادی انسولین تولید کند تا سطح گلوکز خون را در حد طبیعی نگه دارد. با گذشت زمان، این فشار مداوم می‌تواند به سلول‌های تولیدکننده انسولین آسیب برساند و در نهایت منجر به کاهش تولید انسولین شود. دیابت نوع ۲ می‌تواند در هر سنی رخ دهد و به تدریج توسعه یابد.

استفاده از انسولین در کنترل دیابت

استراتژی‌های درمانی دیابت اغلب شامل استفاده از انسولین می‌شود، که در واقع به عنوان جانشین یا تکمیل‌کننده‌ی انسولین طبیعی عمل می‌کند. برای افرادی که با دیابت نوع ۱ زندگی می‌کنند و پانکراسشان قادر به تولید انسولین نیست، تزریق انسولین برای تنظیم سطح گلوکز خون حیاتی است.

در سوی دیگر، بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ممکن است ابتدا با تغییرات در شیوه‌ی زندگی و داروهای خوراکی، قند خون خود را مدیریت کنند. با این حال، در صورتی که این روش‌ها کافی نباشند، ممکن است نیاز به تزریق انسولین پیدا کنند.

گزینه ‌های درمانی متنوع با انسولین

گزینه‌های درمانی با انسولین متفاوت هستند و هر کدام به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا نوسانات طبیعی انسولین در بدن را در طول روز شبیه‌سازی کنند. این تفاوت‌ها بر اساس سرعت شروع عملکرد و مدت زمان اثر انسولین هستند. انتخاب نوع انسولین بر اساس عواملی چون سن، میزان فعالیت، سرعت جذب انسولین توسط بدن و مدت زمان فعالیت آن در بدن انجام می‌شود.

مشورت با پزشک برای انتخاب انسولین مناسب با توجه به ویژگی‌های فردی و سبک زندگی ضروری است.

رویه‌ های تجویز انسولین و انتخاب روش مناسب

انسولین به طور معمول از طریق وسایلی نظیر سرنگ، قلم‌های انسولین یا پمپ‌های انسولین وارد بدن می‌شود. انتخاب روش تزریق بستگی به ترجیحات فردی، نیازهای درمانی و شرایط بیمه‌ای دارد. پزشک معالج روش صحیح تزریق را به شما آموزش خواهد داد. انسولین را می‌توان در نقاط مختلفی از بدن تزریق نمود، از جمله:

• پهلوها
• ناحیه شکم
• بازوها
• ران‌ها

پزشک شما بر اهمیت تغییر مکان تزریق انسولین برای پیشگیری از ایجاد بافت‌های فیبروز یا تجمع چربی در محل تزریق تأکید خواهد کرد.

برای انتخاب روش تزریق انسولین، هم سرنگ‌ها و هم قلم‌های انسولین از سوزن‌های ریزی برای ورود انسولین به بدن استفاده می‌کنند که هر کدام دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. انتخاب بین این دو گزینه بستگی به سبک زندگی و توصیه‌های پزشکی دارد. در اینجا برخی از نکات مهم در مورد هر دو روش آورده شده است:

1. سرنگ ‌های انسولین :

در اندازه‌های متفاوتی موجود هستند.

دوز مورد نیاز بر اساس دستور پزشک تعیین می‌شود.

انسولین به صورت دستی درون سرنگ کشیده می‌شود.

اندازه سوزن می‌تواند بر اساس نیازهای فردی متغیر باشد.

2. قلم‌ های انسولین :

برخی از قلم‌ها از کارتریج‌های قابل تعویض استفاده می‌کنند.

برخی دیگر پیش‌پر شده‌اند و پس از استفاده دور انداخته می‌شوند.

سوزن‌های قلم‌ها معمولاً نازک‌تر از سرنگ‌ها هستند.

نه هر نوع انسولینی با قلم قابل استفاده است.

قلم‌ها ممکن است گران‌تر از سرنگ‌ها باشند و گاهی اوقات تحت پوشش بیمه نیستند.

مشورت با پزشک در مورد انتخاب روش تزریق و نوع انسولین برای شما و سبک زندگی‌تان اهمیت دارد.

دستورالعمل‌ های مراقبت و نگهداری از انسولین

انسولین باید با دقت نگهداری شود تا از کیفیت و اثربخشی آن اطمینان حاصل شود. اگرچه انسولین در یخچال طول عمر بیشتری دارد، اما تزریق انسولین خنک ممکن است ناراحت کننده باشد. بنابراین، انسولینی که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد باید در محیطی خنک و دور از نور مستقیم خورشید و حرارت نگهداری شود. انسولین در دمای اتاق تا یک ماه قابل استفاده است. همیشه از قرار دادن انسولین در فریزر خودداری کنید و قبل از استفاده، تاریخ انقضای آن را بررسی نمایید.

آگاهی از عوارض جانبی احتمالی انسولین

عوارض جانبی ناشی از مصرف انسولین به ندرت اتفاق می‌افتد، اما ممکن است در برخی موارد خاص بروز کنند. واکنش‌های آلرژیک ملایم می‌توانند شامل تورم و قرمزی در محل تزریق باشند. واکنش‌های آلرژیک شدیدتر ممکن است شامل حالت تهوع و استفراغ باشند. در صورت بروز هر یک از این علائم، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین، هیپوگلیسمی یا کاهش شدید سطح قند خون می‌تواند در اثر مصرف انسولین رخ دهد.

مهم است که مصرف انسولین با مصرف متعادل کالری و کربوهیدرات همراه باشد. ورزش بیش از حد یا مصرف ناکافی کالری می‌تواند به کاهش شدید سطح گلوکز خون منجر شود. علائم هیپوگلیسمی شامل خستگی، سختی در صحبت کردن، تعریق، گیجی، از دست دادن هوشیاری، تشنج، انقباضات عضلانی و پوست رنگ پریده است.

راهکارهای درمانی برای هیپوگلیسمی

در صورت بروز هیپوگلیسمی، باید سریعاً حداقل ۱۵ گرم کربوهیدرات سریع الهضم مصرف کنید. این مقدار می‌تواند شامل نصف فنجان نوشابه غیررژیمی، نصف فنجان آب میوه، چند عدد آبنبات، کشمش یا قرص‌های گلوکز باشد.

گزینه‌های درمانی برای دیابت نوع ۲

در حالی که افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ برای کنترل قند خون خود به انسولین وابسته هستند، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ممکن است بتوانند با استفاده از داروهای خوراکی و تغییرات در سبک زندگی، سطح گلوکز خون خود را کنترل کنند. این داروها معمولاً در کنار افزایش فعالیت بدنی، کاهش وزن و تغییرات رژیم غذایی تجویز می‌شوند.

استراتژی‌ های کنترل سطح قند خون

زندگی با دیابت نوع ۱ به معنای وابستگی به انسولین است، چرا که بدن قادر به تولید این هورمون حیاتی نیست. در مقابل، افرادی که با دیابت نوع ۲ دست و پنجه نرم می‌کنند، می‌توانند با اصلاحات در شیوه زندگی، کنترل بهتری بر بیماری خود داشته باشند و حتی ممکن است بتوانند پیشرفت آن را معکوس کنند. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) توصیه‌هایی برای بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ارائه داده است، که شامل موارد زیر می‌شود:

1. پیروی از یک برنامه غذایی متعادل و مغذی با تمرکز بر مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها
2. نگه داشتن وزن در محدوده سالم
3. انجام منظم فعالیت‌ های بدنی

این روش‌ها برای مدیریت دیابت نوع ۱ نیز مفید هستند، اگرچه قادر به معکوس کردن یا حذف کامل بیماری نیستند. برای کمک به کنترل بهتر قند خون، می‌توانید:

1. غذاهای خود را در ساعات مشخصی مصرف کنید.
2. از مصرف الکل پرهیز کنید یا مصرف آن را به حداقل برسانید.
3. تلاش برای ترک سیگار کنید.
4. سطح کلسترول خون خود را مدیریت کنید.
5. داروهای تجویزی خود را به طور منظم و طبق دستور پزشک مصرف کنید.
6. سطح قند خون خود را با آزمایش‌های منظم بررسی کنید.

جمع بندی

با وجود دیابت، چه نوع ۱ و چه نوع ۲، استفاده از انسولین می‌تواند در حفظ سطح قند خون در محدوده مطلوب بسیار موثر باشد. روش‌های متنوعی برای دریافت انسولین وجود دارد، از جمله استفاده از سرنگ، قلم انسولین، پمپ‌های انسولین و حتی انسولین‌های استنشاقی. کنترل دقیق قند خون به پیشگیری از عوارض جدی دیابت کمک می‌کند، مانند خطر از دست دادن بینایی یا قطع عضو. علاوه بر انسولین و داروهای خوراکی، تغییرات در سبک زندگی نیز می‌توانند در جلوگیری از افزایش بی‌رویه سطح گلوکز خون موثر باشند. مهم است که در مورد بهترین روش‌های مدیریت دیابت خود با پزشک مشورت کنید، چه تازه با این بیماری مواجه شده باشید و چه سال‌هاست که با آن زندگی می‌کنید.