هورمون چیست؟ هر آنچه میبایست در مورد هورمون ها بدانید

هورمون چیست؟ هر آنچه میبایست در مورد هورمون ها بدانید

هورمون‌ ها به عنوان عناصر کلیدی در ارتباطات بدن عمل می‌ کنند و به صورت مواد شیمیایی هستند که وظیفه هماهنگ ‌سازی فعالیت ‌های حیاتی مختلف در سراسر بدن را بر عهده دارند. این مواد شیمیایی که توسط غدد ، اندام‌ ها و بافت‌ های متنوعی تولید و آزاد می‌ شوند ، بخشی از سیستم پیچیده غدد درون ‌ریز را تشکیل می ‌دهند.

تعریف هورمون

هورمون‌ ها ، مولکول‌ های پیام‌ رسانی هستند که از طریق خون به نقاط مختلف بدن منتقل شده و به بافت‌ ها و اندام ‌ها دستورالعمل ‌های مشخصی را برای انجام دادن وظایف معین در زمان‌ های خاص می ‌دهند. این مولکول ‌ها برای حفظ سلامتی و بقای انسان ضروری هستند و تا به امروز ، دانشمندان بیش از ۵۰ نوع هورمون را در بدن انسان شناسایی کرده‌ اند. هورمون‌ ها و بافت‌ های تولید کننده آن‌ ها ، که عمدتاً غدد هستند ، سیستم غدد درون ‌ریز را می ‌سازند و در فرآیندهای متعددی از قبیل موارد زیر نقش دارند :

– تنظیم متابولیسم

1. حفظ هموستاز ، مانند کنترل فشار خون ، قند خون ، تعادل مایعات و دمای بدن
2. تحریک رشد و توسعه
3. تنظیم عملکردهای جنسی و تولیدمثل
4. کنترل چرخه‌ های خواب و بیداری
5. تاثیرگذاری بر خلق و خو
6. نگهداری و بازسازی بافت‌ های عضلانی

– ترمیم پوست و مو

تغییرات اندک در سطوح هورمونی می ‌توانند تأثیرات قابل توجهی در بدن ایجاد کنند و ممکن است منجر به شرایطی شوند که نیاز به مداخله پزشکی داشته باشند.

نقش هورمون‌ ها در بدن

هورمون ‌ها به عنوان مدیران شیمیایی بدن ، صدها عملکرد را کنترل و هدایت می ‌کنند. یک فرآیند بیولوژیکی می ‌تواند نتیجه تعامل چندین هورمون باشد. هورمون‌ ها تنها زمانی می ‌توانند بر یک بافت تأثیر بگذارند که سلول‌ های آن بافت دارای گیرنده‌ های مخصوص برای آن هورمون باشند. این تعامل را می ‌توان به کلید و قفل تشبیه کرد ، جایی که هورمون‌ ها کلید هستند و سلول‌های بافت هدف قفل‌ هایی با شکل‌ های منحصربه ‌فرد. هورمون‌ ها پیام‌هایی را ارسال می ‌کنند که باعث می ‌شود گیرنده‌ه ای هدف واکنش نشان دهند. بدن از هورمون‌ ها برای ارتباطات داخلی در دو سطح استفاده می‌ کند:  ارتباط بین غدد درون ‌ریز و ارتباط بین غدد درون ‌ریز و اندام‌ های هدف. مثلاً ، غده هیپوفیز هورمون محرک تیروئید را ترشح می ‌کند که باعث می‌ شود غده تیروئید هورمون ‌های خود را آزاد کند و بر بدن تأثیر بگذارد.

غدد و بافت‌ های تولیدکننده هورمون

اکثر هورمون‌ ها توسط غدد متخصصی ترشح می ‌شوند که جزئی از سیستم غدد درون ‌ریز هستند. این غدد شامل هیپوتالاموس ، غده هیپوفیز ، غده پینه ‌آل ، تیروئید ، غدد پاراتیروئید ، غدد فوق ‌کلیوی ، پانکراس ، تخمدان ‌ها و بیضه ‌ها می ‌شوند. با این حال ، برخی از اندام‌ ها و بافت‌ ها که هورمون‌ ها یا مواد شبه ‌هورمونی را تولید می ‌کنند ، مانند بافت چربی ، کلیه ‌ها،  کبد ، روده و جفت ، لزوماً جزء سیستم غدد درون ‌ریز نیستند :

هیپوتالاموس :

این بخش کوچک مغزی ، که به غده هیپوفیز از طریق ساقه ‌ای عصبی متصل است ، مسئولیت تولید هورمون ‌هایی را دارد که بر عملکرد هیپوفیز نظارت دارند. هیپوتالاموس هورمون ‌هایی چون کورتیکوتروپین ، دوپامین ، گنادوتروپین ، هورمون رشد ، اکسی ‌توسین (که توسط هیپوفیز ذخیره و آزاد می ‌شود) ، سوماتواستاتین و تیروتروپین را تولید می ‌کند.

غده هیپوفیز :

این غده کوچک به اندازه یک نخود ، که در پایه مغز و پشت بینی قرار دارد ، از دو بخش خلفی و قدامی تشکیل شده است. هیپوفیز قدامی شش هورمون اصلی تولید می ‌کند : ACTH ، FSH ، GH ، LH ، پرولاکتین و TSH. هیپوفیز خلفی نیز هورمون ‌های وازوپرسین و اکسی ‌توسین را ترشح می ‌کند.

غده پینه ‌آل :

این غده کوچک در مغز ، زیر جسم پینه ‌ای واقع شده و هورمون ملاتونین را آزاد می ‌کند که در تنظیم چرخه خواب و بیداری نقش دارد.

غده تیروئید :

این غده پروانه‌ ای شکل در جلوی گردن واقع شده و در کنترل متابولیسم نقش دارد. تیروئید هورمون‌های T4 ، T3 ، RT3 و کلسی ‌تونین را تولید می ‌کند که به طور کلی به عنوان هورمون‌ های تیروئید شناخته می ‌شوند.

غدد پاراتیروئید :

این چهار غده کوچک که معمولاً در پشت تیروئید قرار دارند، هورمون پاراتیروئید را ترشح می ‌کنند که در تنظیم کلسیم خون و سلامت استخوان‌ ها مؤثر است.

غدد فوق کلیوی :

این غدد مثلثی شکل که بر روی کلیه‌ها قرار دارند، هورمون‌هایی مانند کورتیزول، آلدوسترون، DHEA، آندروژن‌ها، اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین را تولید می‌کنند.

پانکراس :

این عضو که در پشت شکم قرار دارد، هم به عنوان بخشی از سیستم گوارش و هم سیستم غدد درون‌ریز عمل می‌کند. سلول‌های جزیره‌ای در پانکراس هورمون‌های انسولین و گلوکاگون را ترشح می‌کنند.

تخمدان‌ ها :

زنان دو تخمدان دارند که در هر دو طرف رحم قرار گرفته‌اند و هورمون‌های استروژن، پروژسترون و تستوسترون را تولید می‌کنند.

بیضه‌ ها :

مردان دو بیضه دارند که در کیسه‌ای بیرون از بدن و زیر آلت تناسلی قرار دارند و اسپرم و هورمون تستوسترون را ترشح می‌کنند.

بافت چربی یا آدیپوز :

این بافت، که در زیر پوست، دور احشاء، میان عضلات، درون مغز استخوان و در بافت پستانی پراکنده است، نقش مهمی در ترشح هورمون‌هایی مانند لپتین، آدیپونکتین، مهارکننده فعال‌ساز پلاسمینوژن-1، استروژن و آنژیوتانسین ایفا می‌کند.

کلیه‌ ها :

این دو عضو شبیه لوبیا، خون را صافی می‌کنند و بخشی از سیستم دفعی بدن به شمار می‌روند. علاوه بر این، کلیه‌ها هورمون‌هایی چون اریتروپویتین، رنین و فرم فعال ویتامین D را تولید می‌کنند.

کبد :

این اندام حیاتی، که صدها وظیفه مهم را برای بقای بدن انجام می‌دهد و جزئی از سیستم گوارش است، هورمون‌هایی مانند فاکتور رشد شبه انسولین 1 (IGF-1) و آنژیوتانسینوژن را نیز تولید می‌کند.

دستگاه گوارش :

این سیستم، که از دهان آغاز شده و به مقعد ختم می‌شود، وظیفه اصلی هضم غذا را بر عهده دارد. علاوه بر این، هورمون‌هایی مانند گرلین، سوماتواستاتین و پپتید 1 شبه گلوکاگون (GLP-1) توسط روده ترشح می‌شوند.

جفت :

این عضو موقت در دوران بارداری در رحم تشکیل می‌شود و نقش مهمی در تأمین اکسیژن و مواد مغذی برای جنین دارد. جفت همچنین در تولید هورمون‌های استروژن و پروژسترون برای حفظ بارداری نقش دارد.

اختلالات هورمونی :

این اختلالات می‌توانند از شرایط مختلفی ناشی شوند و ممکن است منجر به علائم و مشکلات متعددی در سلامتی شوند که اغلب نیاز به درمان دارند. برخی از رایج ‌ترین بیماری‌های مرتبط با هورمون‌ ها شامل دیابت انواع مختلف ، اختلالات تیروئید ، قاعدگی نامنظم ، ناباروری و چاقی است.

علل اختلالات هورمونی :

این اختلالات می‌توانند به دلایل متعددی از جمله تومورها ، آسیب ‌های غدد درون‌ ریز ، بیماری ‌های خودایمنی و جهش ‌های ژنتیکی ایجاد شوند.

مراجعه به پزشک :

در صورت بروز مشکلات هورمونی ، مراجعه به پزشکان عمومی و در موارد خاص به متخصصین غدد درون ‌ریز که در تشخیص و درمان اختلالات هورمونی تخصص دارند، توصیه می ‌شود.

 نتیجه‌ گیری :

هورمون‌ها نقش حیاتی در بدن دارند و تعادل آن‌ها برای سلامتی ضروری است. در صورت مشاهده علائم نگران ‌کننده ، مشورت با متخصص غدد می ‌تواند به تشخیص و تعیین روش ‌های درمانی مناسب کمک کند.